"De Heemsteedse gemeenschap heeft de schouders onder de opvang van vluchtelingen gezet."

Twee jaar geleden brak de oorlog in Oekraïne uit en kreeg ook Heemstede vrij snel het verzoek om vluchtelingen op te vangen. Vertrekkend burgemeester Astrid Nienhuis blikt nog één keer terug. Op de zoektocht naar geschikte locaties, de crisisorganisatie en de gastvrije houding van veel dorpsgenoten.

“Toen we het verzoek kregen om Oekraïense vluchtelingen op te vangen, stonden we vanwege corona nog volop in de crisisstand”, vertelt burgemeester Astrid Nienhuis. “Dat had als voordeel dat we elkaar als burgemeesters in de regio snel konden vinden. Het verzoek was om samen 2000 opvangplekken te realiseren, waarvan honderd plekken voor Heemstede. Met vereende krachten zijn we aan de slag gegaan.”

Voormalig politiebureau omgetoverd tot opvanglocatie

Als eerste keek de crisisorganisatie naar het gemeentelijk vastgoed: hebben we panden die geschikt zijn voor opvang? “Ons oog viel onmiddellijk op het oude politiebureau aan de Kerklaan. Medewerkers lieten hun eigen werk vallen en zijn daar volop mee aan de slag gegaan. Buurtbewoners en andere vrijwilligers boden meteen hun hulp aan. Samen stonden we daar de bedden in elkaar te zetten. De kookgelegenheid was nog beperkt, dus in eerste instantie lieten we de Oekraïense vluchtelingen bij ons op het gemeentehuis lunchen. Dat was heel bijzonder om mee te maken. De energie was heel positief, je voelde aan alles: we kunnen dit samen doen. Binnen een maand vingen we de eerste Oekraïense vluchtelingen op.”

Veel dorpsgenoten lieten zich van hun meest gastvrije kant zien. “Mensen zamelden meubilair en lampen in, vrijwilligers bemanden het winkeltje bij de opvang of maakten mensen wegwijs in het dorp. De kerk stelde een woning beschikbaar voor vrouwen met minderjarige kinderen. Er waren zelfs bewoners die Oekraïense gezinnen in huis namen, bij sommigen is dat nog steeds zo. We hebben vóór de opening van een nieuwe locatie steeds bewonersbijeenkomsten en kijkmiddagen gehouden. Bij bewoners leefden wel vragen en zorgen, maar gelukkig was er erg weinig weerstand tegen de komst van de vluchtelingen.”

De hulp was onmisbaar

De hulp van alle vrijwilligers is eigenlijk onmisbaar geweest. “Als je kijkt hoeveel werk zij verricht hebben… Niet alleen praktische hulp, maar ook ondersteuning van de Oekraïense gezinnen. Dat heeft ervoor gezorgd dat de vluchtelingen in een totaal onbekend land toch een beetje ingeburgerd raakten. Bijna iedereen die kan werken, heeft inmiddels ook wel een baan gevonden. De Heemsteedse gemeenschap heeft echt haar schouders eronder gezet. Dat vond ik hartverwarmend.”

Na de Kerklaan volgden nog opvanglocaties in het voormalige buurthuis Princehof aan de Glipperweg en woonunits op de Kohnstammlaan en Sportparklaan. Aan de Sportparklaan werden in de zomer van 2022 uiteindelijk geen Oekraïense vluchtelingen opgevangen, maar statushouders en Heemsteedse jongeren. Dat kwam doordat de opvang in Ter Apel overbelast was geraakt. “Ook toen heeft de buurt zich grotendeels welwillend opgesteld. De jongeren hebben tegen een verlaagde huur geholpen om de statushouders wegwijs te maken in het dorp. Die combinatie is best succesvol gebleken, de jongeren hebben er zelf ook veel van geleerd.”

Van burgemeester naar wethouder

Na ongeveer een jaar droeg de burgemeester het vluchtelingendossier over aan wethouder Sam Meerhoff. Ze kijkt met warme gevoelens terug op de crisisperiode. “Het was niet alleen heel hectisch, maar ook hartverwarmend. Iedereen droeg zijn steentje bij, zowel bewoners als medewerkers van de gemeente. Heemstede heeft zich van zijn beste kant laten zien.”

De vertrekkend burgemeester wil dan ook een pluim geven aan iedereen die zich heeft ingezet. “We zijn als gemeenschap tot heel veel in staat. Hopelijk kunnen we die creativiteit en energie ook benutten voor andere opgaven die op ons afkomen, zoals de klimaatcrisis en de wooncrisis. Of voor andere groepen die een plek nodig hebben in onze lokale samenleving. Wat voor gemeenschap willen we zijn? Als we zo samen kunnen optrekken, is dat echt een verrijking van de democratie.”